Budowa skóry
Skóra
jest największym narządem organizmu. Zbudowana jest z warstwy naskórka; skóry właściwej i warstwy tkanki podskórnej.
Naskórek (epidermis)
jest wielowarstwową warstwą powierzchowną. Jej podstawowymi komórkami są keratynocyty. Powstają one w warstwie podstawnej naskórka i wędrują do granicy warstwy ziarnistej i rogowej około 2 tygodnie. Keratynocyty przechodząc do warstw powierzchownych skóry dojrzewają – zmieniają kształt i budowę, spłaszczają się i tracą jądro komórkowe. W ten sposób powstają korneocyty (komórki warstwy rogowej). Ostateczne przemiany aż do złuszczenia w warstwie rogowej trwają kolejne 2 tygodnie. Pełny cykl odnowy naskórka trwa zatem 1 miesiąc.
W stanach patologicznych z zaburzonym procesem keratynizacji dochodzi do przyspieszonej odnowy naskórka, przerostu warstwy rogowej i nadprodukcji łuski (łuszczyca, rybia łuska, rogowacenie dłoni i stóp).
Także w wyniku wzmożonego przewlekłego ucisku i tarcia pojawiają się lokalne pogrubienia naskórka (modzele i odciski).
Skóra właściwa (dermis)
zbudowana jest z tkanki łącznej – proteoglikanów, fibroblastów, włókien kolagenowych i elastycznych.
Za wytrzymałość skóry odpowiadają włókna kolagenowe. Jest to bardzo ważny element skóry zwłaszcza w obrębie podeszew stóp, narażonych na liczne urazy.
Włókna elastynowe nadają skórze giętkość i sprężystość.
W skórze właściwej znajduje się głęboki splot naczyniowy, a na granicy skórno – naskórkowej (głównie w brodawkach skórnych ) umiejscowiony jest powierzchowny splot drobnych naczyń tętniczo-żylnych. Naskórek nie jest unaczyniony – metabolizm w naskórku przebiega dzięki krążeniu limfy. W skórze znajdują się liczne receptory nerwowe oraz gruczoły potowe.
Tkanka podskórna zbudowana jest z luźnej tkanki łącznej i komórek tłuszczowych zgrupowanych w zraziki, tzw. adipocyty. Tkanka tłuszczowa to magazyn energii, chroni przed urazami niżej położone narządy oraz chroni przed utratą ciepła.
Troszkę o stopie
Stopy pełnią funkcję podporową. Przenoszony jest na nie zarówno ciężar ciała, jak i ciężar noszonych rzeczy.
Stopa jest wyposażona w bardzo sprawny układ kostno – więzadłowy, co zapewnia dobry rozkład sił działających na stopę. Należy jednak pamiętać, że dochodzi tu także do zmian w obrębie wszystkich warstw skóry podeszwy stopy.
Dlatego skóra w tej okolicy ciała musi mieć inną strukturę niż chociażby powłoka rąk, twarzy, czy nawet grzbietowej części stóp.
Skóra stóp – cechy charakterystyczne:
• mocno rozbudowany naskórek, który rozrasta się pod wpływem czynników mechanicznych lub w przypadku deformacji kostnych i złego rozkładu sił na stopie. Warstwa rogowa pogrubia się, a czasami pogrubieniu ulega warstwa ziarnista. To jest przyczyna powstawania modzeli i odcisków;
• na podeszwie stopy nie ma równomiernego rozłożenia tkanki podskórnej: w okolicy sklepień fizjologicznych łuków, gdzie jest najmniejszy nacisk, tkanka podskórna jest najsłabiej rozwinięta; najgrubsza i jednocześnie specyficzna w budowie tkanka tłuszczowa jest umiejscowiona w punktach największego nacisku (guz piętowy oraz 1. i 5. głowa kości śródstopia). Każda komórka tłuszczowa w tej okolicy posiada we wnętrzu liczne drobne kulki tłuszczowe, uniemożliwiające zgniatanie komórek w trakcie chodzenia;
• skóra stopy jest znacznie grubsza niż skóra w innych częściach ciała; osiąga grubość 4-5mm, gdy np. na powiekach jest to 0,5mm. Średnia grubość skóry to ok. 2,5mm;
• bardzo liczne rozbudowane gruczoły potowe (ok. 300 000 na obu podeszwach) – gruczoły ekrynowe, pełniące rolę termoregulacyjną oraz poprawiające przyczepność;
• na podeszwach stóp nie ma gruczołów łojowych co także poprawia przyczepność do podłoża; brak wydzielania sebum, to także brak ochronnego płaszcza lipidowego – stąd potrzeba wykształcenia grubszego naskórka w tej okolicy;
• brak mieszków włosowych w części podeszwowej;
• obecność keratyny 9 – białka znajdującego się wokół ujść gruczołów potowych, wpływające prawdopodobnie za pogrubienie naskórka;
• odmienne ułożenie włókien kolagenowych i elastynowych: kolagen położony jest głębiej, a elastyna bardziej powierzchownie. Daje to lepszą ochronę skóry podeszwy podczas nacisku;
• bardzo liczne receptory nerwowe (termoreceptory, mechanoreceptory oraz nocyceptory)– umożliwienie szybkiego przekazu informacji o podłożu oraz o czynnikach niosących potencjalne ryzyko urazu;
• mocno rozbudowana sieć naczyń krwionośnych, sprzyjająca szybkiej regeneracji tkanek.
Prawidłowo przebiegający proces złuszczania i rogowacenia korneocytów, to ortokeratoaz.
Nadmierne rogowacenie warstwy rogowej – hyperkeratoza.
Jest to nieprawidłowe zagęszczenie wierzchnich warstw naskórka, stanowiące naturalną reakcję ochronną organizmu.
PRZYCZYNY NADMIERNEGO ROGOWACENIA
• suchość skóry
• zachwianie równowagi hormonalnej organizmu (menopauza, zaburzenia wegetatywne)
• współistniejące choroby (reumatyzm, cukrzyca, zaburzenia pracy wątroby i nerek)
• infekcje grzybicze skóry oraz alergie skórne
• nadwaga
• niedobory witaminowe (głównie witaminy A)
• skłonności osobnicze i rodzinne
• nieodpowiednie obuwie (np. zbyt ciasne, ze sztywną twardą podeszwą)
• powodujące nadmierny ucisk oraz tarcie i podrażnienie skóry
• wady postawy
• deformacje w budowie stóp
• nieprawidłowa pielęgnacja
Iga Misiak-Stodulska
Specjalistyczny Gabinet Kosmetyczno-Podologiczny
I-KOSMETYKA
www.ikosmetyka.eu