KOLANA I STOPY DZIECKA W NASZYCH GABINETACH

Motto:

… profilaktyka – rehabilitacja – kształcenie prawidłowych wzorców …

O stopach dziecka w gabinecie podologa powstało w ostatnim czasie kilka opracowań. Istotną sprawą jest więc pielęgnacja stopy dziecka, ale najważniejszym aspektem w tym zakresie jest to, że do 7 -8 r. życia, dziecko jest w procesie tzw. autokorekcji. Obserwujemy też liczne kontrowersje i dyskusje między „medykami” w tym zakresie, co niestety nie sprzyja niestety profilaktyce wad postawy, a statystyki BIJĄ NA ALARM. Rodzice nie wiedzą co robić. U różnych specjalistów uzyskują różne komunikaty co do postępowania, kiedy dziecko jest w fizjologicznej koślawości,  szpotawości, czy płaskostopiu.

Co słyszą rodzice w gabinetach realizujących zadania związane z aparatem ruchu?

• „Dziecko wyrośnie – proszę się nie martwić”
• „Dziecko nie wyrośnie – proszę zakupić wkładki”
• „Nie kupować wkładek – osłabiają stopę”
• „Buty z twardym zapiętkiem – dobrze wpływają na kolana”
• „Nie stosować butów ze stabilizującym zapiętkiem”
• „Ćwiczyć z dzieckiem mięśnie” – „Ale jak ćwiczyć”? pytają matki.
• „Moje Dziecko nie chce ćwiczyć, nie chce współpracować” – opowiadają …

albo taki przykład:

„PODSKOKI Z PIŁKĄ MIĘDZY NÓŻKAMI U DZIECKA 1,5 roczku?” – jak mam to zrobić ? – napisała Mama pytająca nas CO ROBIĆ na profilu Doktor Spondylus

To oznacza jedno: BRAK PROCEDUR … Więc jak postępować indywidualnie i jeśli chcemy stosować jednak jakieś procedury ? Odpowiedź jest jednoznaczna:

1. Wiedzieć co jest normą.
2. Dążyć do normy – nie czekać, aż dziecko wyrośnie.
3. Znać zastosowanie: kiedy but / kiedy wkładka / kiedy i jak ćwiczyć.

Kiedy będziemy to wiedzieć ? Kiedy współpraca z rodzicem opierać się będzie na wizytach kontrolnych i monitoringu postępów dziecka, aż do osiągnięcia sukcesu.

Dlaczego ważne są procedury postępowania?

Zdajemy sobie sprawę, że trudno mówić o procedurach, kiedy najważniejszym celem jaki sobie postawiliśmy w gabinetach Spondylus i PODOLOGIA.pl jest indywidualizacja. Nie ma „wzorów” postępowania wg których może podążać Rodzic, w okresie kiedy Dziecko kształtuje swój aparat ruchu.

Kiedy Dziecko się rodzi, przechodzi cykl badań i szczepień wg tzw. kalendarzyka. Uwzględnione są w nich np. wizyta u ortopedy w 6-tym tygodniu wraz z USG bioderek, które powtarzamy w 3 miesiącu. Ostatnią wizytą w obszarze aparatu ruchu jest wizyta u ortopedy ok. III roku życia. Zmiany, na które trzeba zwracać szczególną uwagę w tym czasie, to pierwszy krok (ok. 12-14 miesiąca), zmiana ustawienia kolanek ze szpotawego w koślawe ok. 2-go roku życia. To ważne milowe kroki, które pozostawione bez kontroli mogą spowodować ważne następstwa w postaci późniejszych wad postawy. Fakt braku procedur ze strony struktur NFZ w obszarze profilaktyki wad postawy, powoduje, że dochodzimy do problemu „pieniądza”. Brak bowiem dofinansowań i refundacji usług ortopodologicznych i podologicznych skutkuje brutalnie w zadaniach związanych z szeroko rozumianym zapobieganiem, przeciwdziałaniem opisywanym tu problemom.

CHĘTNIE PODZIELIMY SIĘ NASZYM DOŚWIADCZENIEM …

Prowadzimy badania przesiewowe już od 6 lat we wszystkich placówkach Szczecina i Koszalina (rocznie to średnio ok. 16 000 badań).  Widzimy, że w Polsce wielu specjalistów również włącza się w tego typu działania. Urzędy miejskie chętnie refinansują wartościowe programy, dlatego my również dzielimy się naszą wiedzą i doświadczeniem w zakresie realizacji takich programów z „medykami” w Polsce poprzez sieć PODOLOGIA.pl.

Co robić? 
Warto w procedurę współpracy włączyć następujące działania:

1. Rodzic musi wiedzieć co robić, jak uzupełnić kalendarz wizyt i profilaktycznych diagnoz w obrębie rozwoju narządu ruchu.
2. Rodzic, który się martwi, musi odrzucać poradę „dziecko wyrośnie” – a w zamian wiedzieć do kogo i po co się udać.
3. Rodzic ma mieć świadomość kiedy i jak zmienia się aparat ruchu dziecka, aby móc „dążyć do normy”.

Jak więc powinien wyglądać kalendarzyk postępowania z dzieckiem w zakresie profilaktyki wad postawy ?

czyli: płaskostopie, koślawość, szpotawość. Co jest fizjologią (normą) i na co zwracać uwagę?

Od urodzenia do pierwszych kroków:

Fizjologicznie nóżki są przykurczone do ciałka, a ich kształt to lit. „O” – czyli szpotawość. Stópka kieruje się do wewnątrz  – a ich część podeszwowa, wyścielona tłuszczykiem jest płaska. Układ kostno–stawowy stopy kształtuje się: u dziewczynek do drugiego roku życia, u chłopców nawet do 4-go roku życia. Rolą lekarza, terapeuty i podologa w tym czasie, jest diagnoza prawidłowego rozwoju dziecka, zarówno w obrębie układu kostnego, jak i struktur miękkich (np. przykurcze). Ważną kwestią jest pedagogizacja rodzica. „Jak obcinać paznokcie ?” – w tym okresie bardzo łatwo zapoczątkować wrastanie paznokcia.

Pierwszy rok:

To czas kiedy dziecko postawi pierwsze kroki – czas więc na wizytę w gabinecie ortopodologicznym / fizjoterapeuty. Badanie przesiewowe, w którym dokonamy oceny ustawienia stóp, kolan, miednicy, kręgosłupa. Udzielimy wielu porad „jak zdrowo chodzić, siedzieć, leżeć”. Zaprosimy na wspólne ćwiczenia.

PYTANIE RODZICA: Co jeśli dziecko nie chodzi samodzielnie?

Nie prowadzajmy dziecka. To utrudnia jego start, ponieważ nie kształtują się mięśnie odpowiedzialne za równowagę (nóg i brzuszka). WAŻNE: prowadzanie Dziecka zanim jego ciało powie TAK, może spowodować zmiany w bioderkach, a przez pociąganie za rączki możemy przyczynić się do dysfunkcji barków. Przeciążenia w kończynach dolnych, nie przygotowanych do chodzenia prowadzić mogą do zniekształceń.

Aby „pomóc w chodzeniu” pomocne są ćwiczenia mięśni nóg, brzucha + plecy + boczki (czyli stabilizacja centralna). Tutaj świetnie sprawdzają się ćwiczenia niestabilne: na piłce rehabilitacyjnej, na dysku sensomotorycznym. WAŻNE! To największy problem rodziców – ćwiczmy z dzieckiem w naszych gabinetach w obecności rodzica, do momentu aż będzie pewien, że gotów jest do samodzielnej zabawy rehabilitacyjnej dziecka. Pozostańmy w kontakcie, kontrolujmy postępy. Takie postępowanie, to nie tylko nasza odpowiedzialność, ale również działanie ukierunkowane na wysoki standard obsługi w specjalistycznym gabinecie.

W pierwszym roku życia dziecka nóżki nadal są w fizjologicznej szpotawości, a stópka jest płaska.

Kiedy dziecko stawia pierwsze kroki, do codziennego spaceru włączyć możemy np. matę jeżykową, której zadaniem jest wzmacnianie czucia głębokiego, kształtowanie mięśni podeszwowych stopy.

Dwa latka:

Tu zdrowe Dziecko już chodzi. Tu powinna pojawić się kolejna wizyta kontrolna w gabinecie diagnostyki i rehabilitacji ortopodologicznej. Nóżki dziecka bowiem z „O” przechodzą w „X” – czyli w fizjologiczną koślawość kolan. Jeśli tak się nie dzieje, oceniamy stan kości i stawów, ewentualne niedobory żywieniowe itd. Warto sprawdzać poziom witaminy D z surowicy krwi, często bowiem przyczyną nieprawidłowości jest jej niedobór, wynikający nie tylko z niewystarczającego dostarczanie jej w ramach profilaktyki, ale problemem jest coraz częściej „słaba przyswajalność niektórych preparatów”.

Uwaga! Kiedy mówimy o koślawości kolanek, uwagę należy zwracać również na stęp (buty powinny go stabilizować (ten temat poruszymy w dalszej części artykułu). Koślawość dotyczy zarówno kolan, jak i stępu. Tu w diagnostyce niezmierną wagę odgrywa różnicowanie tego zakresu, gdyż coraz częściej spotykaną wadą u dzieci jest stopa płasko-koślawa, która jest następstwem koślawości kolan, osłabienia struktur mięśniowo–więzadłowych w stopie itd.

Na stópkach,  w wieku dwóch lat jest jeszcze tkanka tłuszczowa, więc możemy jeszcze obserwować płaskostopie, ale paluszki już powinny układać się „do przodu” (przestają kierować się do środka). To bardzo ważne dla chodu dziecka: powinno wybijać się z palucha!

FAKT, ŻE DZIECKO NIE MA JESZCZE UKSZTAŁTOWANEGO UKŁADU KOSTNEGO W STOPIE MA OGROMNY WPŁYW NA DOBÓR OBUWIA – W TYM PRZYPADKU, JEŚLI NIE MA POTRZEBY NIE STOSUJMY BUTÓW Z PROFILOWANĄ WKŁADKĄ, KTÓRA JEST STOSOWANA W WIĘKSZOŚCI BUTKÓW PROFILAKTYCZNYCH DLA DZIECI.

Jeśli nie ma potrzeby, wkładka w buciku dziecka powinna być płaska, a właściwości buta powinny pozwalać na jej prawidłowe przetaczanie. Zabawy i ćwiczenia mają niezmiernie duże znaczenie, w szczególności spacery, rekreacja, zabawy na niestabilnym podłożu itp. itd.

Rodzicom powtarzamy: kiedy dziecko jest w koślawości – nie powinno siadać w literkę W – tego powinny pilnować też Panie w przedszkolach.

Trzy latka:

Nadal utrzymuje się koślawość  – nadal płaskostopie.

ALE UWAGA! TU KOLEJNA WIZYTA W GABINECIE DIAGNOSTYKI STÓP. Ponieważ koślawość kolan u dziecka, może wyjść poza normę. DLATEGO TRZEBA TO KONTROLOWAĆ! Mierzyć. Jeśli dziecko ma nadwagę lub wiotkość stawów, to kontrole powinny odbywać się nawet co pół roku.

NIE CZEKAJMY AŻ WYROŚNIE !

Co jest więc normą?

Kiedy stanie prosto i złączy kolanka, to według norm odstęp między kostkami przyśrodkowymi stóp nie powinien być większy niż 5 cm.

Cztery latka:

Tu stopa płaska powinna zanikać, a na stopie powinniśmy zacząć obserwować wysklepione łuki. Ponieważ znów zmienia się aparat ruchu – niezbędna będzie kolejna wizyta u diagnosty / terapeuty. Jak to sprawdzić w domu (prosta diagnostyka, którą wykonać może rodzic – stosowana w monitoringu postępów) ?

Badanie rodzinne w domu: nasmarujcie stópki oliwką, odbijcie je na kartce papieru. Jaki kształt przyjmują stopy?

Pięć lat:

CZAS NA KOLEJNĄ WIZYTĘ! BO ZNÓW ZMIENIA SIĘ USTAWIENIE KOŃCZYN DOLNYCH. Tu stopa powinna być ukształtowana – i kolanka i stęp też powinny być już ustawione prawidłowo. To właśnie ten moment, że jeśli ustawienia nóżek odbiegają od normy, to włączamy ćwiczenia, masaże, wspomagamy indywidualizowanym bucikiem. Kiedy wychwycimy problem w wieku 5 lat, to większość przypadków kończymy sukcesem. Do 7-go roku życia, jeśli nie ma ograniczeń zdrowotnych, to aparatem ruchu dziecka można „zrobić” prawie wszystko.

Powyżej 7 lat:

Chód powinien być stabilny i pewny (jeśli wszystko poszło dobrze). Tutaj dziecko może już nosić każdy typ obuwia (w granicach zdrowego rozsądku – nie możemy np. zaakceptować balerin czy gumowych, płaskich japonek, w których stopa „ślizga” się wielokierunkowo). Z drugiej jednak strony, dobrze ukształtowane stópki świetnie poradzą sobie z wysokim obcasem na wyjątkowe okazje 🙂 (w troszkę późniejszym czasie niż 7 lat).

Cykl artykułów otrzymany od firmy: