Grzybica paznokci

7368

Czy mam grzybicę?

Wątpliwości klientów związane ze zmianą zabarwienia, bądź struktury płytki paznokciowej często pojawiają się podczas wizyt w gabinecie podologicznym. Niejednokrotnie pada pytanie „czy mam grzybicę?”.

Grzybice paznokci (onychomicosis) często są problemem diagnostycznym, a równocześnie zalicza się je do najczęstszych chorób dotykających narząd paznokciowy. Częstość występowania grzybic może wynikać ze stanów chorobowych osoby nią dotkniętej, na przykład cukrzycy, zaburzeń krążenia obwodowego, atopii, zaburzeń odporności. Do stanów predysponujących zaliczyć możemy również ciążę, antybiotykoterapię, czy choćby wiek.

Onychomicosis, to schorzenie dotyczące jednostki paznokciowej, wywołane przez grzyby chorobotwórcze, które dotyka zarówno dłonie oraz częściej – paznokcie palców stóp.

Spośród 250 tysięcy znanych gatunków grzybów, 200 wywołuje choroby u ludzi. Z medycznego punktu widzenia występuje podział grzybów na:

  • Dermatofityatakujące zrogowaciałe struktury naskórka, włosy oraz paznokcie,
  • Grzyby drożdżopodobneusadowione zwykle na paznokciach, błonach śluzowych oraz fałdach skóry,
  • Grzyby pleśniowebędące chorobotwórczymi tylko w pewnych warunkach, które zajmują skórę, paznokcie oraz przyczyniają się do powstawania grzybic głębokich.

Analogicznie grzybicze zapalenia paznokcia dzielą się na zakażenia dermatofitowe, drożdżyce i pleśnice. Aby móc zrozumieć różnice między każdym z tych rodzajów grzybiczego zakażenia paznokci, należy wiedzieć jak jest on zbudowany.

Budowa paznokcia

Paznokieć zbudowany jest z proteinowej substancji – keratyny, tej samej, która występuje w skórze i włosach. Włókna keratyny przebiegają w kierunku wzrostu paznokcia. Siarka jest pierwiastkiem zawartym w keratynie, który wpływa na twardość i sztywność paznokci. Paznokcie zbudowane są z obumarłych komórek, w związku z czym nie mogą być odżywiane.

Łożysko paznokcia tworzą tkanki położone bezpośrednio pod płytką. Z niego paznokieć pobiera substancje odżywcze poprzez siateczkę drobnych naczyń krwionośnych. Łożysko ma za zadanie odżywić płytkę oraz „nosi ją”, jednakże nie wpływa na wzrost paznokcia. W miarę jak w żywej części paznokcia, którą jest macierz, powstaje keratyna. Paznokieć zostaje wypychany w kierunku łożyska, a tam przybiera postać stwardniałej płytki. Płytka nie jest żywą tkanką oraz nie posiada nerwów, naczyń krwionośnych, których zawartość charakteryzuje łożysko.

Obrąbkiem naskórkowym nazywa się obwódkę z cienkiej tkanki, która porasta paznokieć w celu osłonięcia jego nasady. Chroni zarówno delikatną tkankę macierzy, jak i komórki tkanki pod płytką paznokcia.

Obłączek (luna) stanowi białawy półksiężyc, który widoczny jest u nasady paznokcia. Nie przylega on mocno do podłoża, w związku z czym przyjmuje białawe zabarwienie. Stanowi swojego rodzaju pomost miedzy macierzą i płytką paznokcia.

Każdy rodzaj zakażenia grzybiczego paznokci ma swoje cechy szczególne, więc omówimy je oddzielnie.

Zakażenie dermatofitowe

Rozwój zakażenia dermatofitowego w płytce prowadzi do rozkładu młodej, miękkiej keratyny na drodze enzymatycznej w warstwie dłoniowej płytki paznokciowej oraz bliżej korzenia paznokcia.

Dermatofity rozwijają się przede wszystkim na określonych głębokościach w płytce paznokciowej i w masach rogowych pod paznokciem, gdzie istnieją odpowiednie warunki do rozwoju: zmniejszona spoistość keratyny warstwy dłoniowej płytki oraz większy stopień wilgotności w okolicach łożyska.

Cechami charakterystycznymi grzybicy dermatofitowej są:

  • przebieg zakażenia odbywający się z różną szybkością w poszczególnych płytkach paznokciowych i nierównomierne zajęcie poszczególnych płytek paznokciowych,
  • białe, poprzeczne smugi widoczne na płytce,
  • występowanie onycholizy, co jest odczynem obronnym łożyska i wynikiem rozrastania się strzępków grzyba w naskórku łożyska,
  • utrata przejrzystości płytki,
  • zmiana różowego zabarwienia pod płytką paznokciową.

Drożdżyca

Drożdżyca paznokci, to rodzaj zakażenia grzybiczego, który powodują grzyby drożdżopodobne, głównie z rodzaju Candida.

Zakażenie rozwija się przede wszystkim w wałach okołopaznokciowych oraz płytce.

Charakterystyczny dla tego rodzaju zakażenia jest stan zapalny wału paznokciowego i wywołane nim: bolesność, zaczerwienienie oraz wydobywanie się wydzieliny surowiczo-ropnej, co odróżnia ten rodzaj zakażenia, od dermatofitowego.

Płytka staje się pogrubiona, traci przejrzystość, można zauważyć poprzeczne pobruzdowania, które powodują falistość powierzchni paznokcia. Dodatkowo płytka zyskuje szarożółtawe zabarwienie.

Niestety, nieleczone zakażenie grzybami z rodzaju Candida może doprowadzić do utraty części, a nawet całych płytek paznokci.

Pleśnica

Pleśnica paznokci ma łagodny przebieg, ograniczony do dłoniowej warstwy płytki paznokciowej i łożyska z niewielkim w nim odczynem. Zmiany te obejmują przede wszystkim paznokcie paluchów stóp i niestety mają bardzo przewlekły przebieg, jednakże nie dochodzi do zniszczenia płytki paznokciowej.

Charakterystycznymi, widocznymi cechami tego rodzaju zakażenia jest jedynie zmiana zabarwienia, objawiająca się występowaniem białożółtawych pasm, które układają się wzdłuż osi palca. Zauważa się, że pasma te są szersze od strony wolnego brzegu płytki, a zwężają się w kierunku korzenia paznokcia. Zakażeniu towarzyszy niejednokrotnie także niewielkie odwarstwienie płytki, a pod wolnym jej brzegiem – żółtawe, kruche masy rogowe.

Różne postacie grzybicy paznokci

W literaturze często spotykamy się ze skrótami DLSO, PSO, EO, SWO, czy TDO. Są to skróty od nazw rożnych postaci grzybicy paznokci, które różnią się przede wszystkim miejscem inwazji grzyba.

  • DLSO (postać dystalna i boczna podpłykowa grzybicy paznokci), którą wywołują dermatofity oraz pleśnie określonych gatunków, zajmując najpierw łożysko, a następnie przechodząc na płytkę paznokciową.

Postać ta charakteryzuje się występowaniem: onycholizy, utraty przejrzystości, kruchości, pogrubieniem płytki oraz zmianą jej zabarwienia na białawe/żółtawe.

  • PSO (postać proksymalna podpłytkowa grzybicy paznokci), do której powstania przyczyniają się drożdżaki. Występuje ona u chorych z czynnikami ryzyka (uraz, cukrzyca).

Ta postać infekcji rozpoczynająca się od wniknięcia patogennych grzybów pod obrąbek naskórkowy(skórkę). W następnej kolejności zajmowana jest macierz i na koniec cała płytka. Głównymi objawami są: zapalenie wałów paznokciowych oraz przebarwienia płytki (zbielenie bliższej części paznokcia, a następnie żółtawo-brązowe zabarwienie). W późniejszym etapie płytka paznokciowa wykrusza się oraz zauważa się rogowacenie łożyska paznokciowego.

  • EO, to wewnątrzpłytkowa postać grzybicy, którą wywołują dermatofity z określonych gatunków. Choroba nie zajmuje łożyska, a grzyb wnika do płytki paznokciowej od strony jej wolnego brzegu. Płytka ma wówczas nierówną powierzchnię i następuje jej złuszczanie. Staje się matowa, mniej przezroczysta.
  • SWO (powierzchowna), to postać grzybicy, która może współistnieć zarówno z DLSO, jak i międzypalcową grzybicą stóp. Jest rodzajem zakażenia wywołanego grzybami pleśniowymi. Objawia się występowaniem powierzchownych ognisk przebarwienia płytki paznokciowej, które są różnej wielkości i mogą przyjmować również formę nalotów o kremowo-białym zabarwieniu. Inwazja następuje od strony powierzchownej płytki paznokciowej.
  • TDO, to całkowita dystroficzna onychomikoza.

Postać ta może występować jako postać wtórna – zaawansowany proces chorobowy w przebiegu wyżej wymienionych typów grzybicy paznokci, bądź jako postać pierwotna, towarzysząc przewlekłej kandydozie skórno-śluzówkowej. Płytka wówczas zyskuje tendencję do wykruszania się, jest przebarwiona (żółto-brązowa). Ostatecznie dochodzi do całkowitej utraty struktury płytki paznokciowej, czemu towarzyszy obecność nieregularnych mas rogowych na łożysku.

Zadania podologa

Ważnym zadaniem podologa jest troskliwa ocena stanu paznokci. Morfologia płytki paznokciowej, a także stan skóry, która otacza narząd paznokciowy, mogą nasunąć podejrzenie zakażenia grzybiczego. Jednak o rozpoznaniu grzybicy paznokci decyduje lekarz, zaś podstawową metodą rozpoznawczą jest badanie mikologiczne.

Przed przedstawieniem klientowi naszych przypuszczeń związanych z możliwością zakażenia grzybiczego warto również wykluczyć szereg niegrzybiczych zmian paznokciowych, takich jak

  • łuszczyca,
  • zmiany dystroficzne,
  • zmiany płytki towarzyszące liszajowi płaskiemu,
  • wypryski rąk,
  • i wiele innych.

Niestety, stosowanie przez klientów leków dostępnych bez recepty w aptekach, bez wcześniejszej diagnozy, może utrudnić rozpoznanie grzybicy w badaniach. Nieleczona lub nieprawidłowo leczona grzybica w przypadku zakażenia może stać się przyczyną całkowitej utraty paznokci. Dlatego tak ważne jest, by nigdy nie bagatelizować zmian występujących na paznokciach. Należy też uświadamiać klientów, że dermatofity występujące na naszej skórze, włosach i paznokciach mogą w pewnych warunkach stać się chorobotwórcze.

Ida Szaniawska – kosmetolog

Gabinet Podologiczny Agnieszka Herczyńska
Warszawa, ul. Krakowskie Przedmieście 43
tel. 692 060 573
www.agnieszkaherczynska.pl

Warszawa