Hipergranulacja
jest reakcją obronną tkanek na stale pojawiający się czynnik drażniący, doprowadzający z czasem do rozrostu balotującej (z wysiękiem) ziarniny. Ewentualne i często towarzyszące ropiejące zmiany zapalne są w gruncie rzeczy leczone przez lekarzy, istnieje jednak duża grupa przypadków z pogranicza, z wrośniętym paznokciem na czele, którymi zajmuje się podolog. W tym wypadku zasady postępowania z raną są podobne do tych, jakie obowiązują w nadkażeniach, jednak gwarancją prawidłowego przebiegu gojenia, oprócz utrzymania antyseptycznych warunków, jest usunięcie czynnika drażniącego otaczające tkanki. Takie leczenie przyczynowe jest najbardziej skuteczne, choć nie zawsze najprostsze.
Przypadek zabiegowy
Mężczyzna, lat 35. W wywiadzie podologicznym za prawdopodobne czynniki przyczynowe uznano niewłaściwe skrócenie paznokcia i zbyt głębokie wycięcie kąta paznokciowego, co spowodowało jednostronne wrastanie. Podczas pierwszej wizyty, w obrazie klinicznym stwierdzono rozrost nowej tkanki w stanie wilgotnym, bez wysięku ropnego, z towarzyszącym lekkim obrzękiem, zaczerwienieniem i maceracją tkanek otaczających oraz niewielką tkliwością. Dolegliwości ze strony wrastania wystąpiły na kilka tygodni przed wizytą.
Zabieg podologiczny rozpoczęto od wstępnej dezynfekcji stóp, paznokci i tkanek otaczających. Aby dotrzeć w głąb rany, do wypełnienia przestrzeni między paznokciem, a hipergranulacją użyto nasączonej preparatem tamponady. W ten sposób znacznie ogranicza się ryzyko pojawienia się wtórnej infekcji. Dezynfekcję może poprzedzić ewentualna kąpiel w roztworze nadmanganianu potasu.
Kolejnym krokiem było opracowanie paznokci. W tym celu przeprowadzono manualne badanie przestrzeni w wałach paznokciowych oraz usunięcie tkwiących w żywych tkankach fragmentów wrastającej części paznokcia (zbyt radykalne wycięcie może doprowadzić do rozrostu ziarniny!), a także oczyszczenie przestrzeni pod wolnym brzegiem paznokcia. Po dokładnym oczyszczeniu, powierzchnia paznokci została oszlifowana, a brzegi wygładzone.
Rana ponownie została zdezynfekowana i na koniec przemyta obficie roztworem soli fizjologicznej, dla przywrócenia homeostazy w okolicznych tkankach.
Po tych czynnościach przygotowawczych przystąpiono do zabiegu przyżegania ziarniny – kauteryzacji.
Ponieważ działania podologa z wykorzystaniem służących do tego środków chemicznych lub termicznych są znacznie ograniczone, do zabiegu wykorzystano jedynie substancje dozwolone do użytku w gabinecie.
Do skoagulowania żywej i patologicznie zmienionej tkanki w celu zamknięcia krwawiących naczyń krwionośnych użyty został kwas. Na tym etapie możliwa stała się aplikacja klamry ortonyksyjnej celem odciążenia wałów paznokciowych.
Na koniec zabiegu, w przestrzenie w obrębie kątów paznokciowych, zaaplikowano w postaci tamponady, dobrany odpowiednio do charakteru rany jałowy materiał. W tym miejscu podczas kolejnych wizyt zabiegi przebiegały już tylko z użyciem miękkiej tamponady nasączonej preparatem o działaniu przeciwzapalnym i dezynfekującym, a ranę zabezpieczono przepuszczalnym opatrunkiem. Na tym etapie pacjent został nauczony poprawnego i samodzielnego wykonywania oraz wymiany tamponady, co ma również zasadnicze znaczenie w przebiegu procesu gojenia ran (w przypadku wysięków nawet codzienna wymiana tamponady i opatrunków ma pozytywny wpływ na leczenie). W trakcie zabiegu omówione zostały również zasady właściwej codziennej higieny i dezynfekcji.
Zabiegi podczas dalszych wizyt przebiegały w ten sam sposób, z tą różnicą, że kolejne ewentualne osuszanie tkanek było każdorazowo poprzedzane dokładnym usunięciem pozostałości suchej ziarniny i wszystkich nadal drażniących skórę elementów paznokcia. Po zaleczeniu ziarniny, do całkowitej regeneracji tkanek około paznokciowych, do stosowania w warunkach domowych zalecona została maść Bepanthen, w połączeniu z tamponadą.
Anna Mosor
PODO-NOVA Specjalistyczna Pielęgnacja Stóp
www.stopomnaratunek.pl